English
Turkish

Alıntı: Istanbul: Hatıralar Ve Şehir

Asıl konuya geldik: Doğduğum günden itibaren, yaşadığım evleri, sokakları, mahalleleri hiç terketmedim. Elli yıl sonra (arada İstanbul’un başka yerlerinde yaşamama rağmen) gene Pamuk Apartmanı’nda, annemin beni kucağına alıp dünyayı ilk gösterdiği ve ilk fotoğraflarımın çekildiği yerde yaşıyor olmamın, İstan­bul’un bir başka yerindeki öteki Orhan fikriyle, bu teselliyle bir ilişkisi olduğunu biliyorum. Hikâyemi bana ve bu yüzden İstan­bul’a özel yapan şeyin de bu olduğunu hissediyorum: Göçlerin çokluğu ve göçmenlerin yaratıcılığıyla belirlenmiş bir çağda hep aynı yerde, hatta elli yıl hep aynı evde kalmak. “Biraz sokağa çık, bir başka yere git, seyahat et,” derdi hep annem kederle.

Conrad, Nabokov, Naipaul gibi başarıyla dil, millet, kültür, memleket, kıta, hatta uygarlık değiştirerek yazan yazarlar var. On­ların yaratıcı kimlikleri sürgünden ya da göçten nasıl güç almışsa, benim de hep aynı eve, sokağa, manzaraya ve şehre bağlanıp kal­mamın da beni belirlediğini biliyorum. İstanbul’a bu bağlılık, şeh­rin kaderinin de insanın karakteri olması demek.

Ben doğmadan yüz iki yıl önce İstanbul’a geldiğinde şehrin kalabalığı ve değişikliğinden etkilenen Flaubert, bir mektubunda Constantinopolis’in yüz yıl sonra dünyanın başkenti olacağına inandığını yazmıştı. Osmanlı İmparatorluğu çöküp yok olunca, bu kehanetin tam tersi gerçekleşti. Ben doğduğumda İstanbul, dünyadaki görece yeri bakımından iki bin yıllık tarihinin en zayıf, en yoksul, en ücra ve en yalıtılmış günlerini yaşıyordu. Osmanlı İm­paratorluğu’nun yıkım duygusu, yoksulluk ve şehri kaplayan yı­kıntıların verdiği hüzün, bütün hayatım boyunca, İstanbul’u belir­leyen şeyler oldu. Hayatım bu hüzünle savaşarak ya da onu, bü­tün İstanbullular gibi en sonunda benimseyerek geçti.

Hayata bir anlam verme merakı olan herkes ömründe en azın­dan bir kere doğduğu konum ve zamanın anlamını da sorgular. Dünyanın bu köşesinde, bu tarihte doğmamızın anlamı nedir? Bi­ze, piyangodan çıkmış gibi verilen, sevmemiz beklenen ve en so­nunda içtenlikle sevmeyi başardığımız bu aile, bu ülke, bu şehir adil bir seçim midir? Yıkılan bir imparatorluğun çöktükçe çöken kalıntıları, külleri altında, eziklik, fakirlik ve hüzünle solarak eski­yen İstanbul’da doğduğum için bazan kendimi talihsiz bulurum. (Ama içimden bir ses asıl bunun bir talih olduğunu söyler bana.) Konu zenginlikse eğer, İstanbul’da hali vakti yerinde bir aileye doğduğum için talihli olduğumu da bazan düşünürüm. (Tersi de söylenmiştir bunun.) Çoğu zaman da tıpkı şikâyet etmemem ge­rektiğine kendimi inandırdığım gövdem (biraz daha kaim kemikli ve yakışıklı olsaydım) ve cinsiyetim (acaba kadın olsaydım cinsel­lik daha küçük bir dert mi olurdu?) gibi doğduğum ve bütün ha­yatımı geçirdiğim İstanbul’un da benim için tartışılmaz bir kader olduğunu anlarım. Bu kitap, bu kader hakkında …

Excerpt from: Orhan Pamuk, Istanbul: Hatıralar Ve Şehir
Copyright © Orhan Pamuk, 2005
Published by Yapi Kredi
ISBN: 975-08-0716-2
Published by permission of the Wylie Agency

Excerpt selected by the Nobel Library of the Swedish Academy